[artikel] De Vrije Bond en de strijd tegen OTTO Workforce

Onderstaand artikel is verschenen in het laatste nummer van de Buiten de Orde (lente 2011)

Naar aan aanleiding van klachten van twee Poolse werknemers over uitzendbedrijf OTTO Workforce is de Vrije Bond samen met de ZSP uit Polen en Priama Akcia uit Slowakije een campagne gestart tegen de wantoestanden bij deze uitzendmultinational, gespecialiseerd in het uitbuiten… uuuh uitzenden van Oost-Europese werknemers in Nederland. De klachten gingen niet alleen over achterstallig loon, maar ook over de ‘hotels’ waarin de werknemers worden ondergebracht en het boetesysteem dat het bedrijf hanteert. De campagne is tot op heden in zoverre succesvol geweest dat vijf werknemers inmiddels het geld waar ze recht op hadden, ook daadwerkelijk van OTTO hebben gekregen.

 

Door Dennis de Lange

De zaak P. en A.
Begin februari kwamen enkele mensen van de Anarchistische Groep Amsterdam in contact met twee Poolse jongens uit de Zaanstreek. Zij hadden drie maanden lang uitzendwerk verricht voor OTTO Workforce. En hoewel zij tijdens een eerste gesprek al niet meer voor OTTO werkten, zaten zij nog steeds te wachten op een deel van hun loon. Omdat de telefoontjes die zij zelf naar het hoofdkantoor in Venray gepleegd hadden niets opleverden, besloten ze actie te ondernemen. Het ging de jongens echter niet om het geld, maar om het beschadigen van het imago van OTTO en vooral om het informeren en waarschuwen van huidige en toekomstige uitzendwerkers van OTTO.

Behalve het achterstallig loon, was er volgens hen namelijk nog veel meer mis met OTTO Workforce. OTTO betaalde namelijk wel het in de uitzend-CAO afgesproken minimum uurloon voor uitzendkrachten, maar keerde behalve een voorschot van 150 euro per week vrijwel niets meer uit. Van het maandsalaris werden namelijk verschillende bedragen en boetes ingehouden. Naast de maandelijkse standaardbedragen voor de huur van het ‘hotel’ en de reiskosten van en naar de werkplaats (samen 290 euro per maand), werden voor de meest absurde dingen boetes uitgedeeld, waardoor er van het eigenlijke salaris vaak niets meer overbleef.

Zo werden P. en A. en hun twee kamergenoten beboet voor het vernielen van de rookmelder in hun kamer. En hoewel de rookmelder al kapot was voordat zij de kamer betrokken, werd er per persoon 166 euro in rekening gebracht. Ook werden alle kamergenoten beboet (70 euro per persoon) omdat de security moest worden gebeld, nadat een andere bewoner met A. wilde vechten en een bord op zijn hoofd kapot sloeg. A. was uitsluitend slachtoffer in deze vechtpartij en P. lag op dat moment te slapen, maar toch werd de hele kamer beboet.

De jongens werden uiteindelijk ontslagen omdat ze geklaagd hadden bij de bedrijfsleiding van het bedrijf waar OTTO hen had geplaatst over de hoogte van het salaris dat OTTO betaalde in vergelijking met de overige werknemers daar. Ze kregen een kleine beetje salarisverhoging, maar hun contract werd niet verlengd. Enkele weken nadat zij uit het hotel en weg bij OTTO waren, hadden zij nog steeds niets ontvangen van de ongeveer 1000 euro waar ze beiden nog recht op hadden.

De campagne tegen OTTO
Van P. en A. hoorde de AGA nog veel meer schandalige verhalen over OTTO. Zo werden in het ‘hotel’ in Hazerswoude waarin zij zaten regelmatig boetes uitgedeeld voor de meest absurde zaken: voor roken/blowen op het terrein van het hotel, voor het niet opruimen van de kamer, voor het niet tijdig klaarstaan bij het busje dat de werknemers naar de werkplaats bracht, etc. Het hotel was smerig en slecht onderhouden, had te weinig toilet- en douchemogelijkheden, geen voorzieningen voor ontspanning, te kleine en vieze keukens voor de bewoners, etc. De ‘hotel’kamers waren te klein voor vier personen, met alle gevolgen van dien: gebrek aan privacy, gespannen situaties, etc.

Na het horen van deze verhalen besloot de AGA/Vrije Bond samen met P. en A. tot een actiecampagne tegen OTTO. De AGA nam meteen contact op met mensen van de ZSP, een anarcho-syndicalistische vakbond uit Polen en aangesloten bij de AIT/IAA, met wie de AGA al eerder had samengewerkt in de Groenflex-zaak. [1] Via de ZSP kwamen er meer klachten over OTTO boven water. Samen met het verhaal van P. en A. leidde dit tot een eerste informatieve tekst over OTTO. [2]

Vervolgens hebben de ex-werknemers samen met de AGA en de ZSP twee informatieve picketlines gehouden bij twee verschillende OTTO-hotels in Koog aan de Zaan en Diemen, waarbij flyers werden uitgedeeld aan de bewoners. In de flyers werden de werknemers op hun rechten gewezen en werd hun duidelijk gemaakt dat ze de misstanden bij OTTO niet moesten pikken. In de flyer stond ook het speciaal daarvoor aangemaakte emailadres (ottoslaveforce@gmail.com), waar mensen hun klachten over OTTO konden melden. Op 17 februari werd er tijdens de opening van het nieuwe OTTO-kantoor in Den Haag nog een picketline gehouden.

Ook de ZSP hield op verschillende plekken in Polen een aantal picketlines en Priama Akcia deed hetzelfde in Slowakije. De ZSP was ondertussen ook nog in contact gekomen met twee andere Poolse werknemers die bij OTTO hadden gewerkt en ook zij beweerden nog geld van OTTO te krijgen, onder meer voor achterstallig loon, een boete vanwege zogenaamde contractbreuk en een gevolgde cursus waarvoor ze financieel beloond zouden worden.

Waarschijnlijk naar aanleiding van de picketlines en de teksten over de misstanden bij OTTO die op het internet werden gepubliceerd, werd de Vrije Bond continu bestookt met e-mails en berichten op het antwoordapparaat door Paul ’t Lam, de perswoordvoerder van OTTO. De Vrije Bond moest binnen 24 uur het geparodieerde OTTO-logo van zijn website halen, omdat er anders gerechtelijke stappen zouden worden ondernomen. [3]

 

Naar het hoofdkantoor in Venray
Op 21 maart besloten verschillende activisten, waaronder leden van de Vrije Bond, de AGA, de ZSP en verschillende sympathisanten, naar het hoofdkantoor van OTTO in Venray af te reizen. Het was de bedoeling om het bedrijf te blokkeren om zo de eisen van P. en A. en de twee andere Poolse werknemers kracht bij te zetten. Op de avond ervoor kwam men er helaas achter dat A. (die inmiddels weer naar Polen was vertrokken) zijn achterstallig loon en de boetes terug had gekregen. De directeur van OTTO Workforce – Frank van Gool – was daarvoor speciaal naar Polen gevlogen en had in een individueel gesprek met A. de terugbetaling van dit geld toegezegd, om zo A. het zwijgen op te leggen en de angel uit het conflict te halen. Er waren echter nog drie ex-werknemers over die een appeltje met OTTO te schillen hadden, dus nog genoeg reden tot actie.

In de vroegte van maandag 21 maart vertrok er een de bus met zo’n twintig Vrije Bond’ers, ZSP’ers, ex-werknemers van OTTO en sympathisanten vanuit Nijmegen naar Venray. Maar al in Nijmegen voelde men nattigheid nadat er politie was gesignaleerd bij de garage van de bus en bij het verzamelpunt in het centrum. Eenmaal in Venray aangekomen was het industrieterrein, waar het hoofdkantoor van OTTO zich bevindt, bezaaid met politieauto’s. Toen de bus wilde parkeren op een nabijgelegen parkeerterrein, arriveerde onmiddellijk de politie, die de activisten sommeerde in de bus te blijven. Toen zij toch de bus verlieten, werden verschillende kameraden meteen gearresteerd. De rest lukte het echter toch om te voet bij het hoofdkantoor te komen, waar de security van OTTO hen samen met de politie stond op te wachten. Met spandoeken en veel lawaai werd er een gesprek geëist met Van Gool, die zich echter niet liet zien. Na een half uur lawaaien werd uiteindelijk vrijwel iedereen gearresteerd, omdat men de politie weigerde de identiteitspapieren te tonen. In tegenstelling tot de eerder gearresteerde activisten werd deze groep niet mee naar het bureau genomen, maar in de bus voorgeleid voor de officier van justitie en daarna teruggestuurd naar Nijmegen.

Diezelfde middag is het echter toch nog gelukt om een gesprek af te dwingen met Van Gool. Opnieuw ging er een auto met P. en een paar Vrije Bond’ers naar Venray, maar naast P. mocht er maar één persoon het gebouw in. Tijdens dat gesprek werden alle misstanden aan de kaak gesteld en werden eisen aan OTTO voorgelegd, niet alleen de terugbetaling van het geld waar de drie ex-werknemers recht op hadden, maar ook algemenere eisen aan de leef- en werkomstandigheden bij OTTO [zie kader], die inmiddels het speerpunt van de campagne waren geworden. Het gesprek duurde ruim een uur, waarbij Van Gool P. en de Vrije Bond uitgebreid aan het woord liet, maar bij alle misstanden beweerde dat het om incidenten ging. Daarnaast ontkende hij ronduit dat het bedrijf een boetesysteem hanteert. OTTO zou zich aan alle regels houden. Van Gool zei tijd nodig te hebben om uit te zoeken wat er precies was misgegaan in het geval van P. en de twee andere ex-werknemers en wilde een vervolggesprek. In dat tweede gesprek, zo’n drie dagen later, bleef hij de misstanden bij OTTO ontkennen, maar zei ook dat hij ondertussen het geld waar P. recht op had, had overgemaakt op zijn rekening. Ook de twee andere ex-werknemers zouden het geld waar ze recht op hadden terugkrijgen, al hebben zij in werkelijkheid daarvan slechts een deel gekregen. [4]

Wat is OTTO Workforce?
Maar wat is OTTO Workforce nu eigenlijk voor een bedrijf? OTTO is zo’n tien jaar geleden opgericht als uitzendbureau dat zich specialiseert in het uitzenden van Poolse werknemers, maar zich inmiddels ook op andere Oost-Europese landen heeft gestort. Het bedrijf uit Venray is in die tien jaar uitgegroeid tot een kleine multinational met zo’n veertien kantoren in Nederland, Engeland, Polen, Tsjechië, Slowakije, Bulgarije en Hongarije [5]. Onlangs heeft OTTO ook de Duitse uitzendketen Olympia opgekocht en daarmee is zijn marktaandeel met 50% vermeerderd. Het bedrijf heeft dagelijks meer dan 10.000 Polen, Tsjechen en Slowaken aan het werk (waarvan zo’n 4.000 in Nederland) en had in 2010 een omzet van zo’n 160 miljoen euro. De directie van OTTO bestaat onder meer uit Frank van Gool (directievoorzitter), zijn vrouw Karolina Swoboda (operationeel directeur) en Guido Vreuls (Midden- en Oost Europa directeur). In de Raad van Advies zitten onder meer de (oud-)politici Hans Wiegel, Frank de Grave en René van der Linden. OTTO is aangesloten bij de Algemene Bond van Uitzendorganisaties (ABU), een werkgeversorganisatie van ondernemers in de uitzendbranche, en OTTO voldoet naar eigen zeggen dan ook aan alle eisen die door de ABU aan uitzendbedrijven worden gesteld.

Zo betaalt OTTO zijn werknemers het in de ABU-CAO gestelde minimum uurloon van 8,64 euro. Maar zoals we hebben gezien in de gevallen van P. en A. verdient OTTO zijn geld op een andere manier. Door de hoge kosten voor huisvesting en vervoer en de boetes die lukraak worden uitgedeeld weet het bedrijf het minimumloon toch te ontduiken. Wanneer het, zoals bij P. en A. blijft bij een voorschot van 150 euro per week, komt het uurloon bij een werkweek van 38 uur uit op 3,95 euro per uur. Behalve op de werknemers zelf verdient OTTO dus ook flink aan het boetesysteem en de huisvesting van zijn werknemers in zogenaamde ‘Polen-hotels’.

Het imago van OTTO in de media
OTTO doet er van alles aan om zijn eigen imago als goed uitzendbureau hoog te houden. Het bedrijf zou zich inzetten voor werkloze en dakloze Polen in Nederland. Tijdens de afgelopen honderdste viering van Internationale Vrouwendag heeft OTTO naar eigen zeggen al zijn vrouwelijke werknemers in het zonnetje gezet door ze onder de leuze ‘brood en rozen’ een boeket bloemen te geven, volgens OTTO ‘geheel in stijl van de oorspronkelijke betekenis van deze dag’. [6] En om de geschiedenis nog meer geweld aan te doen, organiseerde OTTO afgelopen 1 mei een speciale kerkdienst in Amsterdam vanwege de zaligverklaring van Paus Johannes Paulus II, die werd bezocht door zo’n 450 mensen. Op de nieuwspagina van de website van OTTO vinden we vooral nieuws over hoe goed OTTO wel niet is, en hoe slecht andere uitzendbureaus wel niet zijn. Ook heeft OTTO een eigen YouTube-kanaal op internet, voor de verspreiding van zijn propagandafilmpjes.

 

De ‘Polen-hotels’
OTTO heeft zo’n 22 grootschalige wooncomplexen waar buitenlandse werknemers worden gehuisvest, voornamelijk in het Zuiden en Westen van Nederland. [6] Zo is er onder meer ‘OTTO World’ een omgebouwde militaire kazerne in Laarbruch, waarvan prachtige propagandafilmpjes zijn met vrolijke werknemers, flipperkasten, fitnessapparatuur en een eigen supermarkt met Poolse producten, iets dat overigens weer riekt naar gedwongen winkelnering. Hoe leuk ‘OTTO World’ er op de filmpjes ook mag uitzien, het blijft een barakkencomplex, geïsoleerd van de Nederlandse samenleving. ’s Avonds en in het weekend zit men dus meestal ‘thuis’ en doordat OTTO zowel werkgever als huisbaas is, wordt de scheiding tussen wonen en werken nogal vaag.

Volgens OTTO voldoet echter alle huisvesting aan het ABU-keurmerk voor huisvesting van arbeidsmigranten. Maar gezien de positie van de ABU als werkgeversorganisatie, moeten we dat keurmerk ook maar niet al te serieus nemen. Zo stelt de ABU bijvoorbeeld dat elke werknemer recht heeft op 10m² woonruimte per persoon. Los van het feit dat niemand het leuk vind om voor lange tijd een kleine kamer te delen met drie vreemden, wordt de 10m² per persoon in de praktijk lang niet altijd gehaald, en dat voor een bedrag van 290 euro per maand.

De omstandigheden in het ‘hotel’ in Hazerswoude waar P. en A. logeerden, waren ronduit slecht. Het hotel zag er zoals gezegd behoorlijk vervallen uit. Het pand werd voorheen ook gebruikt als hotel, maar stond vermoedelijk al lang leeg (aan het interieur te zien al sinds begin jaren tachtig), voordat OTTO het, waarschijnlijk voor een prikkie, kon huren. Uit de posters op de ramen van de buurtbewoners bleek dat zij ook niet zo blij waren met het ‘Polen-hotel’ van OTTO, of misschien vooral wel niet met de Polen zelf, die immers wel eens een waardedaling van het lokale vastgoed zouden kunnen veroorzaken.

Niet alle hotels zien er zo slecht uit als dat in Hazerswoude. Het ‘Labourhotel’ in Diemen (gebouwd door de Amsterdamse woonstichting De Key) zag er beter uit, maar dan moet je wel in een container willen wonen. Een gedeelte van de containerwoningen op het terrein wordt overigens ook aan studenten verhuurd, die waarschijnlijk geen betere en betaalbare woonruimte konden vinden in Amsterdam. Werknemers van OTTO mogen niet zelf op zoek naar betere of goedkopere woonruimte, want dan kunnen de OTTO-busjes ze niet meer ophalen.

Overigens is het ‘OTTO-hotel’ (een camping met caravans en vakantiehuisjes) in Zeist ondertussen op last van de rechter gesloten, omdat een camping niet voor permanente bewoning mag worden gebruikt. Inmiddels is OTTO zijn huisvestingspoot aan het afstoten. De huisvesting zal uitbesteed worden aan Work en Stay, een bedrijf uit Maasbree (Limburg) dat gespecialiseerd is in het huisvesten van arbeidsmigranten. Van OTTO krijgt Work and Stay er nu zo’n 4400 arbeidsmigranten bij, die ook gehuisvest zullen worden in huisjes op campings en in vakantieparken, voormalige kantoren etc.

De strijd tegen OTTO gaat door
Over OTTO zelf zijn er bij de Vrije Bond en de ZSP inmiddels al weer nieuwe klachten binnengekomen van Poolse ex-werknemers van OTTO. De strijd tegen OTTO gaat daarom nog wel even door. OTTO is een van de grootste uitzendbureaus die zich specialiseren in Oost-Europese arbeidsmigranten, maar is ook zeker niet het enige uitzendbureau dat buitenlandse werknemers uitbuit. De verhalen over sommige, veel kleinere uitzendbureaus, zijn soms nog veel schrijnender. Gek genoeg zijn er de afgelopen maanden ook verschillende uitzendbureaus die contact hebben opgenomen met de ZSP en de Vrije Bond met het verzoek om de door OTTO uitgebuite werknemers maar naar hen door te verwijzen, omdat zij wel goed voor hun werknemers zouden zorgen. Uiteraard werken de Vrije Bond en de ZSP daar niet aan mee. Zij strijden immers niet alleen tegen malafide uitzendbureaus, maar tegen alle moderne koppelbazen en flexibilisering en precariteit in het algemeen.
Wil je meer weten over de campagne tegen OTTO Workforce? Kijk dan op de website van de Vrije Bond: https://www.vrijebond.org/ottoslaveforce.
Noten:

[1] http://agamsterdam.wordpress.com/2009/03/18/acties-tegen-groenflex-in-nederland-en-polen; http://agamsterdam.wordpress.com/2009/02/06/poolse-uitzendkracht-vecht-terug-groenflex-zal-boeten; http://www.solidariteit.nl/extra/2009/poolse_uitzendkracht_vecht_terug.html.

[2] https://www.vrijebond.org/problemen-met-otto-uitzendbureau.

[3] https://www.vrijebond.org/otto-workforce-probeert-vrije-bond-te-intimideren.

[4] https://www.vrijebond.org/persbericht-nav-repressie-en-geboekte-resultaten/#more-1159.

[5] Er zijn kantoren in Venray, Warschau, Olomouc, Den Haag, Wroclaw, Banska Bystrica, Rugby, Opole, Presov, Gdynia, Gliwice, Budapest, Poznan en Krakau.

[6] De leus ‘brood en rozen’ werd vermoedelijk gebruikt in de Lawrence Strike (1912): een staking in Lawrence, Massachusetts (VS) van vooral (vrouwelijke) immigranten die in opstand kwamen voor hoger loon en werd aangevoerd door de IWW – een vrouw zou met een bord hebben gelopen waarop stond ‘We want bread, but we want roses too.’

[7] OTTO heeft ‘hotels’ in Laarbruch, Oss, Uddel, Diemen, Vaals, Vorstenbosch, Aalden, Noordwijk, Hapert, Boerdonk, Assen, Hazerswoude, Rijen, Lunteren, Koog a/d Zaan, Gouda, Den Bosch, Zeist, Wijk aan Zee en Hoogvliet.

 

De eisen van de campagne die Poolse ex-werknemers, de ZSP en de Vrije Bond aan OTTO Workforce stellen:

• stoppen met het straf- en boetesysteem;
• mondelinge en contractuele beloftes moeten worden nagekomen;
• betere huisvesting voor een lagere huur;
• reiskosten moeten betaald worden door OTTO Workforce en niet door de werknemers zelf;
• salarissen moeten op tijd betaald worden;
• stoppen met de 500 euro boete voor voortijdige beëindiging van het contract;
• stoppen met het beboeten van werknemers die over hun ervaringen bij OTTO praten met derden.